Vermeer wordt gekenmerkt door zijn gebruik van licht, realistische texturen en intieme, dagelijkse scènes. Zijn schilderijen stralen vaak een serene sfeer uit en zijn meesterlijk in het weergeven van natuurlijke verlichting, vooral het blauwe en gouden licht dat hij zo vaak gebruikte.
Het werk van Vermeer heeft vele kunstenaars geïnspireerd, zowel tijdens zijn leven als bij latere generaties. Zijn technische beheersing en aandacht voor detail zijn bewonderd door schilders zoals die van de impressionistische en natuurlijke stromingen. Zij hebben elementen van zijn stijl opgenomen in hun eigen werk.
Vermeer behandelt vaak thema's zoals het dagelijks leven, intimiteit en de rol van vrouwen in de samenleving. Veel van zijn schilderijen tonen vrouwen die bezig zijn met alledaagse taken, zoals lezen of schrijven, wat een gevoel van rust en contemplatie oproept.
Het gebruik van licht is cruciaal in Vermeers werk. Hij gebruikt natuurlijk licht op een manier die de realiteit weergeeft en tegelijkertijd een gevoel van magie en diepte toevoegt. Dit, gecombineerd met zijn subtiele kleurgebruik, maakt zijn schilderijen visueel aantrekkelijk en emotioneel resonant.
De keuze van modellen was voor Vermeer van groot belang en gaf een persoonlijk tintje aan zijn werk. Vele van zijn modellen waren vaak leden van zijn eigen huishouden of mensen uit de buurt, wat zijn schilderijen een gevoel van authenticiteit en nabijheid verleent. Het aantal vaak terugkerende modellen benadrukt de invloed van zijn persoonlijke leven op zijn kunst.