Ransuilen hebben een opvallend uiterlijk met een bruisend verenkleed bestaande uit bruine en roestkleurige vlekken. Ze hebben grote, ronde ogen en een karakteristieke 'gehoornde' kop door de pluimpjes aan de bovenkant. Ze zijn middelgroot en hebben een spanwijdte van ongeveer één meter, wat hen een indrukwekkende verschijning maakt in de lucht.
Je kunt een ransuil herkennen aan zijn karakteristieke grote ogen en de schutkleur die hem helpt om zich te camoufleren in zijn omgeving. Het is ook handig om te letten op hun geluid; ze maken een herkenbaar, schel roep wat hen verder onderscheidt van andere uilen. De houding waarin ze zitten, vaak met een iets gekantelde kop, kan ook een aanwijzing zijn.
Ransuilen zijn voornamelijk nachtdieren en hun dieet bestaat voor een groot deel uit kleine zoogdieren zoals muizen en ratten. Ze jagen ook op vogels en soms zelfs op insecten. Hun scherpe klauwen en uitstekende zicht maken ze tot geduchte jagers in de nacht.
De beste maanden om ransuilen te spotten zijn in de winter en het vroege voorjaar. Dan zijn ze actiever op zoek naar voedsel, en met wat geluk kun je ze zien jagen of rustend op takken. In de herfstperiode zijn ze vaak ook actiever tijdens de schemering.
Ransuilen zijn voornamelijk nachtactief en brengen de dag door in de dekking van bomen of struiken, vaak in een opgerold formaat om te rusten. Ze zijn bijzonder goed in het vinden van goed verborgen plekken, wat hen helpt beschermen tegen potentiële roofdieren. 's Nachts worden ze echter actief, vooral om te jagen.