DE NIEUWE GIDS ALS GEESTELIJK BRANDPUNT GARMT STUIVELING

De Nieuwe Gids als geestelijk brandpunt
Garmt Stuiveling
Uitg. Amsterdam, Arbeiderspers. 1981. 3e druk. 180 p. 20 x 12 cm, 240 gr. Paperback.

In oktober 1885 verscheen het eerste
nummer van het literaire tijdschrift
De Nieuwe Gids. De redactie bestond
uit Frederik van Eeden, Frank van
der Goes, Willem Kloos, Willem
Paap en Albert Verwey. Bijna vijf-
tien jaar lang en tenminste tot aan
de negende jaargang, als Willem
Kloos na een reeks conflicten de
enige redacteur is geworden, heeft
De Nieuwe Gids een beslissend stem-
pel gedrukt op de vernieuwing in
onze literatuur. Groeiend uit econo-
mische krachten die de gehele maat-
schappij in de laatste decenniën van
de vorige eeuw bewogen, werd de
Nieuwe Gids-beweging er een van
uitzonderlijke en zeer eigenaardige
schoonheid.
Garmt Stuiveling was in 1934 de
eerste die een systematisch onder-
zoek deed in bronnen en gepubli-
ceerd materiaal van en over de Nieu-
we-Gidsers, Zijn in 1935 verschenen
boek dat op zichzelf weer aanleiding
werd tot een polemiek met Willem
Kloos is het klassieke boek over
Tachtig gebleven. Het is een catalo-
gue raisonné van de eerste negen
jaargangen. Dat Stuiveling vooral
te rade ging bij de jaargangen van
het tijdschrift zelf, had een ander
doel dan loutere inventarisatie. Hij
beoogde er de bestrijding van een
aantal misverstanden en legenden
mee. Die legenden hingen samen
met de eenzijdigheid waarmee de
Nieuwe Gids-beweging door velen
werd beschouwd. Velen dachten uit-
sluitend aan een literaire of enkel
poëtische stroming. Maar er is óók
een Nieuwe Gids-politiek geweest.
Een andere legende wil dat De Nieu-
we Gids geboren is uit de soevereine
wil van enkelingen. Maar ze was veel
meer de samenvatting en versterkte
voortzetting van reeds aanwezige
krachten en zij hield nauw verband
met de maatschappelijke verande-
ringen omstreeks 1880.

• Hij is erin geslaagd een hoge graad

van wetenschappelijkheid te com-
bineren met kunstzinnige smaak en
een opmerkelijke helderheid. Door
zijn systematische aanpak opende hij
vrijwel altijd nieuwe en verrassende
gezichtspunten. - G. W. Huygens in
Moderne Encyclopedie der Wereld-
literatuur.
(colofon)