André Ryckmans: Een territoriaal gebied uit Belgisch Congo

André Ryckmans: Een territorium van Belgisch Congo: Brieven en documenten 1954-1960 van Geneviève Ryckmans.

Redacteur: L'Harmattan, 1995.

Paperback, in formaat 16 x 24 cm, 426 pagina's.

In 1954 werd een jonge agent van de „Territoriale”, het koloniale bestuur in Belgisch Congo, toegewezen aan een landelijk gebied in Kwango (ten oosten van Kinshasa). Hij ontdekte de fascinerende aspecten en de moeilijke realiteit van zijn beroep, maar vooral de Afrikanen wiens taal, cultuur en denksystemen hij wilde leren kennen. Hij bekritiseert de praktijken van het koloniale bestuur.

Van 1956 tot 1958 ontdekte André Ryckmans Bas-Congo (Bas-Zaïre), een regio in volle politieke evolutie. Dankzij zijn perfecte kennis van het milieu zag hij de snelle opkomst van politiek bewustzijn onder de bevolking. Hij pleit voor de hervorming van het koloniale beleid en de afrikanisering van kaders.

Vanaf 1959, na de rellen in Leopoldville (Kinshasa), voorzagen André Ryckmans en Antoine Saintraint de ineenstorting van het koloniale bestuur en de explosie van de openbare macht. Ze veroordelen de onverantwoordelijkheid van de Belgische autoriteiten en van bepaalde Congolese leiders. Zij bevelen de snelle overdracht van het Territoriale aan de Congolezen aan. Op 21 april 1960, twee maanden voor de onafhankelijkheid, droegen ze de verantwoordelijkheden over aan hun Afrikaanse afgevaardigden, terwijl ze tot hun beschikking bleven: dit was de „Madimba coup de theatre”. De tragische gebeurtenissen na de onafhankelijkheid tonen de relevantie van hun acties aan.

In correspondentie met zijn familie en vrienden en in zijn relaties met zijn hiërarchie levert André Ryckmans zijn observaties en reflecties van dag tot dag. De lijnen zijn soms bijtend en het schrijven is heel alert. De hier gepresenteerde documenten hebben alle waarde van een verslag uit de eerste hand van de laatste jaren van de kolonie.

De analyse die hij toen maakte, is vandaag de dag nog steeds geldig, gezien de stuiptrekkingen die de landen van Zwart Afrika doormaken in de politieke strijd voor democratie.