De mug en de kaars
Vriendenboekjes van adellijke vrouwen, 1575-1640
Auteur(s): Sophie Reinders
Vormgever: Brigitte Slangen Hardcover, 528 pp, prachtig geïllustreerd. ‘Zoals een mug zijn leven in gevaar brengt om de helderheid van een kaars te aanschouwen, zo ook doet een heer dat door te kijken naar de schoonheid van een dame’ is een van de populairste gedichtjes in ‘vrouwenalba amicorum’. Aan het eind van de zestiende eeuw werd het mode onder jonge adellijke vrouwen om een boekje bij te houden waarin zij gedichten en liederen, tekeningen en spreuken van vrienden verzamelden. Zij deden dit om gelijkgestemden te vinden, te flirten, herinneringen vast te leggen en hun identiteit te vormen en presenteren. Het was de bedoeling dat men gepaste bijdragen leverde, maar vooral mannen hadden daar soms moeite mee – de waarschuwingen van eigenaressen om obscene bijdragen eruit te scheuren ten spijt.
In De mug en de kaars ontrafelt Sophie Reinders de zeer onderbelichte leefwereld van jonge adellijke vrouwen (en mannen) anno 1600 aan de hand van deze fascinerende vriendenboekjes. We zien hoe vriendschappen werden bevestigd en liefdes nagejaagd, gevonden en soms ook verloren. Deze vrouwenalba amicorum zijn vrijwel uitsluitend overgeleverd uit de Noordelijke Nederlanden en tonen ons een andere, verrassende kant van de Gouden Eeuw.
‘
Die vriendenboekjes zijn net Facebook, maar dan uit 1600.’
Trouw
‘Al met al biedt deze studie prachtige inkijkjes in het leven van de Noord-Nederlandse adel gedurende de eerste decennia van de Republiek. Historici, kunsthistorici en letterkundigen kunnen hun voordeel doen met de schat aan informatie over adellijke families en hun culturele belangstelling. Dat deze dissertatie bovendien goed geschreven en fraai geïllustreerd is, maakt het lezen ervan tot een waar genoegen.’
Marja van Tilburg, BMGN