De keizer en de advocaten. Tweehonderd jaar advocatuur.

Bannier & Sanders - Sdu 2011 – hardcover – 148p. – als nieuw – 9 euro
zie 15 foto's

In de nazomer van 1790, koud een jaar nadat met de bestorming van de Parijse Bastille de revolutie was begonnen, werd de Franse advocatuur afgeschaft. In een aantal decreten ontbond het revolutionaire bewind de beroepsverenigingen, werd het advocaten verboden toga’s te dragen en werd het procesmonopolie van de balie afgeschaft.
Het bewind besliste dat voortaan elke burger voor de rechtbanken als raadsman mocht optreden.
De effecten van die maatregel waren weinig verheffend.
‘Rapalje, wiens hebzucht niet onderdeed voor hun onkunde, overspoelde de rechtszalen’, schreef de Franse historicus Henri-Robert.
‘Volk zonder eer of integriteit dat het heiligdom van de justitie bezoedelt’, verzuchtte Antoine Thibaudeau, oud-advocaat en revolutionair.
Aan deze situatie maakte de Franse keizer Napoleon Bonaparte definitief een einde op 14 december 1810, met zijn handtekening onder een decreet dat de uitoefening van het advocatenberoep, het tuchtrecht en de beroepsorganisatie opnieuw regelde.
Het decreet was een tussenoplossing: het gaf de advocatuur hun beroepsorganisatie terug, maar wel onder controle van de keizerlijke Minister van Justitie, die het laatste woord kreeg in advocatenzaken.
Een onzelfstandigheid die pas na de dood van de keizer zou worden opgeheven.

Over de gespannen verhouding tussen Napoleon en de juristenstand, over het decreet van 1810 en over de gevolgen daarvan voor de rechtspleging in (Frankrijk en de in dat jaar bij het keizerrijk ingelijfde) de Lage Landen gaat het boek De Keizer en de advocaten.

Het boek bundelt zeven essays over de Franse invloed op de Nederlandse balie in het begin van de negentiende eeuw.
Daarbij vallen vooral de overeenkomsten tussen Nederland en België op.
Al vanaf de middeleeuwen waren daar rechtsgeleerde raadsmannen actief, maar anders dan in Frankrijk waren zij niet nationaal georganiseerd maar gewestelijk of stedelijk.
Dat hing samen met het feit dat provincies en steden binnen hun jurisdictie hun eigen recht kenden, doorgaans een allegaartje van lokale codificaties en gewoonterecht, waar nodig aangevuld met Romeins recht en een enkele landelijk geldende ordonnantie.
Napoleon maakte aan die versnippering abrupt een einde.
Zijn wetboeken unificeerden het nationale recht.

In De keizer en de advocaten worden veel mooie verhalen verteld over de ontwikkeling van de balie, de personen die daaraan hebben bijgedragen en de eigenaardigheden de rechtscultuur.

Ophalen of verzenden
Bpost: afhaalpunt 5,15 / post thuis 6,85