De belangrijkste componenten van een stoommachine zijn de ketel, de cilinder, de zuiger en de krukas. De ketel is waar het water wordt verwarmd tot stoom. De stoom leidt naar de cilinder, waar de druk van de stoom de zuiger aandrijft. De krukas zet de op- en neergaande beweging van de zuiger om in een draaiende beweging, die vervolgens kan worden gebruikt om een voertuig aan te drijven of een andere mechanische taak uit te voeren.
Een stoommachine werkt door water te verwarmen in een ketel totdat het omgezet wordt in stoom. Deze stoom creëert druk, die vervolgens de zuiger in de cilinder aandrijft. De continue aanvoer van stoom zorgt ervoor dat de zuiger zich op en neer beweegt, wat op zijn beurt de krukas aandrijft, waardoor er energie ontstaat die kan worden gebruikt voor diverse toepassingen.
Stoommachines hebben diverse toepassingen in de hobbywereld, zoals modelbouw en recreatieve voertuigen. Veel hobbyisten bouwen schaalmodellen van stoomlocomotieven en stoomvrachtwagens, en sommige gebruiken ze voor kleine tentoonstellingen of demonstraties. Daarnaast zijn er stoommachines die gebruikt worden voor houtbewerking, zoals zaagmachines aangedreven door stoom.
Er zijn verschillende modellen van stoommachines die hobbyisten interessant kunnen vinden, zoals de locomobielen, stoomwalsen en schaalmodellen van historische stoomlocomotieven. Sommige hobbyisten zijn ook geïnteresseerd in stoommotoren voor modelboten of railwegen, die vaak met veel detail en precisie worden gebouwd en gedetailleerd zijn afgewerkt.
Het onderhoud van een stoommachine omvat het regelmatig controleren en bijvullen van het water in de ketel, het reinigen van de ketel en de cilinders om kalkaanslag op te bouwen, en het smeren van bewegende delen zoals de krukas en zuiger. Het is ook belangrijk om periodiek de veiligheidskleppen te controleren om ervoor te zorgen dat de machine veilig in gebruik kan blijven.