Velazquez werd sterk beïnvloed door Renaissance- en Manneristische kunstenaars, vooral door zijn studie van het werk van Titian. Ook de Spaanse kunsttradities en de sterke invloed van het Spaanse hof droegen bij aan zijn ontwikkeling als kunstenaar. Daarnaast is het belangrijk te noemen dat hij ook inspiratie haalde uit de realistische weergave van de menselijke figuur, wat in die tijd vrij ongebruikelijk was.
Velazquez gebruikte vaak een techniek die bekend staat als 'sfumato', waarbij hij zachte overgangen tussen kleuren creëerde, wat zijn schilderijen een bijna dromerige kwaliteit gaf. Bovendien maakte hij gebruik van een vrij losse penseelvoering, wat hem in staat stelde om texturen en vormen levendig vast te leggen. Zijn meesterlijke beheersing van olieverf geeft zijn werken ook een ongeëvenaarde diepte en realisme.
De thematische elementen in het werk van Velazquez omvatten vaak portretten van de Spaanse koninklijke familie, scènes uit het dagelijkse leven en mythologische onderwerpen. Hij was ook geïnteresseerd in het weergeven van emoties en de complexiteit van menselijke relaties, wat vaak tot uitdrukking komt in de gezichten en poses van zijn onderwerpen. Daarnaast speelde de sociale hiërarchie in het hofleven ook een belangrijke rol in zijn werk.
Velazquez heeft een blijvende impact gehad op latere kunstenaars, niet alleen in Spanje maar ook internationaal. Zijn innovaties op het gebied van compositie en het gebruik van licht hebben vele belangrijke schilders beïnvloed, waaronder de impressionisten en moderne kunstenaars. Zijn werk wordt vaak bestudeerd in kunstscholen en wordt nog steeds bewonderd om zijn technische perfecte en creatieve benadering.
Licht en schaduw spelen een cruciale rol in de schilderijen van Velazquez. Hij gebruikte chiaroscuro, een techniek die het sterke contrast tussen licht en schaduw benadrukt, waardoor een dramatisch effect ontstaat. Dit geeft zijn figuren meer diepte en maakt ze levendiger. Het gebruik van licht helpt ook om de aandacht van de kijker te leiden, wat een belangrijk element is in zijn meesterwerken.