Mijn opa, de president en de andere dieren -Al Galidi-

Het hele zuiden van Irak was onder Saddam een gevangenis, verklaarde Al Galidi in 'De Morgen' (24.11.2004). De gevangenis in zijn roman is ook een gigantische plaats, een markt met vele kamers en cirkels, vol schuldigen en onschuldigen die voortdurend gemarteld worden. Het woord 'cirkels' roept meteen Dantes 'Hel' op, en het is niet de enige verwijzing. Bij Al Galidi wordt de ikfiguur, een schaap dat zijn kudde verliet en niet meer terugkan, in de gevangenis rondgeleid door een blinde soldaat en een fluitspeler. Tussen alle gruwelscènes door herinnert hij zich zijn geboortedorp El Nebbi en de verhalen van zijn opa, leider van het dorp. De opa hoopt dat de regering het dorp nooit zal vinden. Hij kiest daarvoor het pad van de lafheid ("het geheim om in het zuiden in leven te blijven"), maar uiteindelijk bereikt het leger wel het dorp en wordt het vernietigd.

In de tientallen cirkels of kamers van de gevangenis stopt het hoofdpersonage even bij één of meer gemartelden die hem hun leven en 'misdaad' vertellen. De logica van een dictator rijmt in het absurde, en de gevangenis krioelt dan ook van absurde situaties, zoals de perfecte spion die zichzelf, op zijn oor na, moet wegzuiveren, spiegels die gemarteld worden omdat de president hun eerlijkheid niet kan hebben, onschuldigen die zichzelf martelen omdat ze het vaderland toebehoren. Uiteindelijk moet iedereen eraan geloven, inclusief het martelen zelf, "zodat het niet een gewoonte wordt". De soms heel ingenieuze martelingen hoeven niet in verband te staan met 'misdaden', ze symboliseren vaak de verscheidene gevolgen die een dictatuur voor het gewone volk heeft: de angst, de eenzaamheid, teloorgang van tradities en geheugen, etc. Doorheen dit alles schemert de president, van wie we geen direct beeld krijgen als bloeddorstig monster. Een paar keer treedt hij als personage naar voor, in een verhaal van een gemartelde of in een ontmoeting met het hoofdpersonage, maar dan opvallend genoeg als een gemoedelijk man, wiens macht wel voor iedereen duidelijk is. De hemel aan het einde van de tocht blijkt de immense tank van de president te zijn.

Deze roman is een myriade van uitdrukkingen, beelden en verhalen. Er zijn de prachtige verhalen van de opa, en de indringend beschreven, huiveringwekkende scènes in de gevangenis. Al Galidi maakt originele vergelijkingen, waarvan het poëtische karakter fel contrasteert met de gruwel. Het wordt af en toe te veel, een te zware syntaxis (wat in het Arabisch mogelijk is, maar niet in het Nederlands, een vermoeiende opeenstapeling van betekenisvolle beelden, een overdaad aan verhalen die niets essentieels toevoegen aan het geheel. Maar het exces van dit boek kom je wel meer tegen in romans over dictators. Het groteske karakter van een dictatuur wordt vertaald in een experimentele, surrealistische vertelvorm, die geen behoefte heeft aan netjes afgelijnde, afgeronde verhalen.

280 pagina's. Boek als nieuw. Linnen band met stofomslag.
ISBN 90 295 2352 2
De Arbeiderspers Amsterdam Antwerpen 2004

Ophaling in regio Antwerpen of verzending is mogelijk.
Verzending met bpost naar een postpunt of postkantoor vanaf 5 euro, naar een privéadres 6,40 euro
Verzending met Mondial Relay naar een ophaalpunt vanaf 3,75 euro, naar een privéadres vanaf 5 euro