Oud-Egyptisch Hout Lepel met een zwemmer. Nieuwe Koninkrijk,

€ 44.000,00
30sinds 25 apr. '25, 03:23
Deel via
of

Beschrijving

Lepel met een zwemmer.

Oud-Egypte, Nieuwe Koninkrijk, 1550 - 1069 v.Chr.

Hout.

Lengte 27 cm.

Goede staat, met twee scheurlijnen in het gebied van de lepel, gerestaureerd, en aan de onderkant van de rechterrand.

Herkomst: Privécollectie, Normandië, Frankrijk. Oud etiket met het nummer 136 aan de voorkant onderaan.

BESCHRIJVING:

Houten geslepen lepel van het zogenaamde zwemmerstype, met een grote rechthoekige kom met een uitgeholde bodem en steel die de vorm aanneemt van de afgeronde figuur van een naakte jonge vrouw, beide delen uit hetzelfde stuk hout gesneden. Het meisje wordt afgebeeld met haar lichaam volledig uitgestrekt, haar benen recht en samen en haar armen gestrekt voor zich uit om de kom vast te houden, in een houding die als een aanbieder kan worden geïdentificeerd. Het hoofd is apart gebeeldhouwd en aangebracht, zoals gebruikelijk is in de typologie. De armen, zoals ze onder de kom van de lepel liggen, zijn in reliëf uitgehakt in plaats van in aangesneden reliëf. Het gezicht van de figuur is aanzienlijk geërodeerd, maar de belangrijkste kenmerken zijn nog steeds zichtbaar. De ogen zijn in reliëf uitgevoerd en zijn amandelvormig en langwerpig, typisch voor dit type voorstelling. De wenkbrauwen vormen twee zachte boogjes, ook in reliëf uitgelicht, en de mond is recht en zonder uitdrukking, met volle lippen. De neus is volledig verdwenen.

De modellering van de figuur is opmerkelijk vanwege haar elegante slankheid, met gestileerde maar zachte en delicate vormen. De kunstenaar is er ook in geslaagd om de figuur een zekere naturalistische beweging te geven door haar benen lichtjes van de kuit af te scheiden. De behandeling van de anatomie is synthetisch, maar omvat details zoals de trepanatie navel en de delicate plooien bij de overgang van de achterkant naar de billen. De seksuele kenmerken worden duidelijk benadrukt: de borsten zijn prominent, met kleine tepels in reliëf uitgesneden, en het geslachtsdeel wordt afgebeeld als een uitgegraven driehoek. De armen zijn opvallend onevenredig, omdat ze over de hele lengte van de kom uitstrekken. De handen worden plat afgebeeld, met de duimen naar buiten gericht. Vergelijking met soortgelijke stukken (fig. 1) suggereert dat deze lepel oorspronkelijk waarschijnlijk versierd was met polychroom.

Het hoofd springt eruit in de compositie, verticaal gerangschikt op een positie die afwijkt van naturalisme ten gunste van een correct algeheel beeld, zodat het gezicht van de jonge vrouw altijd zichtbaar is. Binnen de groep gevormd door de lepels van deze zwemmers is de positie van het hoofd altijd vergelijkbaar, hoewel de schaal soms van de schouders van de figuur wordt verwijderd om haar hoofd op een meer naturalistische wijze omhoog te tillen (fig. 2). Het meisje draagt een korte, ronde, gelaagde pruik met franjes, bekend als een Nubische pruik. Deze werd gedragen door jonge vrouwen van de 18e dynastie en verschijnt vaak in alle soorten afbeeldingen uit die periode, inclusief stukken die lijken op de lepel die hier bestudeerd wordt (fig. 3). Het is ook te vinden in de afbeeldingen van jonge vrouwen op de Amarna-reliëfs, evenals in een afbeelding van prinses Sitamen, dochter van Achnaton, geplaatst op de achterkant van haar stoel.

Zwemmerlepelstukken verschijnen in de vroege 18e dynastie, met het begin van het Nieuwe Rijk; het oudst bekende exemplaar dateert uit de regering van Akhenaten, hoewel het model waarschijnlijk nog vroeger dateert. Het bleef eeuwenlang in gebruik, tot in de vroege christelijke periode. Er zijn ook enkele overgebleven voorbeelden uit Soedan uit de Napataanse periode (ca. 700-300 v.Chr.). Het was een model dat zich oostwaarts verspreidde over de Middellandse Zee, zoals blijkt uit een lepel van dit type die op Cyprus is gevonden, die zeer dicht bij Egyptische modellen ligt (fig. 4). Over het algemeen polychroom, hetzij door het aanbrengen van verf, hetzij door de combinatie van materialen, zijn deze stukken gemaakt van hout, ivoor, steen of zelfs faience (fig. 5).

Het meisje dat het handvat vormt, generiek bekend als de zwemster, kan Egyptische of Nubische trekken hebben, draagt een pruik en is altijd naakt, hoewel ze af en toe is versierd met een ketting of een sjerp of riem. De houding is altijd identiek, met haar benen bij elkaar en gestrekt, haar voeten ook gestrekt en haar armen naar voren gericht, terwijl ze een kom vasthoudt die rechthoekig, ovaal of patroonvormig kan zijn, hoewel deze bij talrijke gelegenheden de vorm van een watervogel zal aannemen, vaak met de vleugels die een deksel vormen. Andere, zeldzamere voorbeelden beelden waterplanten, vissen of zelfs een antilope af (afb. 6). De lepels met eenvoudige kommen kunnen worden geïnterpreteerd als afbeeldingen van vrouwen die offers dragen. Onder de tweede groep zijn de meest talrijke die waarin de kom de vorm van een eend of gans heeft; in dit geval suggereert de positie van de armen dat het meisje niet zou zwemmen, maar door de vogel over het water zou worden gesleept.

Traditioneel werden deze stukken geïnterpreteerd als cosmetische lepels, maar al in de jaren 60 definieerde Ingrid Wallert hun gebruik als ritueel; ze zouden zijn gebruikt als pollepels voor plengoffers of offers of, in het geval van die met deksels, als containers voor kleine hoeveelheden mirre of wijn om aan de goden te offeren. Ze kunnen ook zijn gebruikt om de overledene een soort geheime zalf aan te bieden die in de tempels werd gemaakt, wat de wederopstanding in de andere wereld verzekerde. Deze rituele interpretatie is gebaseerd op zowel teksten en grafische voorstellingen als op het feit dat de meeste ervan zijn gevonden in graven, en niet alleen van vrouwen, maar ook van mannen en kinderen. Sommige fragmenten van deze gereedschappen zijn ook gevonden in huizen en paleizen, maar geen enkele intact. Deze theorie wordt ook ondersteund door de uitstekende staat van bewaring waarin ze tot op de dag van vandaag zijn bewaard gebleven, ondanks dat het bijzonder kwetsbare objecten zijn.

Het feit dat de lepels van de zwemmers tot de heilige sfeer behoren, zowel in tempels als in begrafeniscontexten, wordt ook ondersteund door de rituele interpretatie van de motieven. De formule waarin de zwemmer wordt gedragen door een eend (fig. 7), de meest voorkomende, kan worden gelezen als een hiërogliefen tekst die direct verwijst naar het hiernamaals, aangezien het hiëroglief van de eend letterlijk kan worden gelezen als de naam van Geb, de god van de Aarde. Het meisje zou dan worden geïdentificeerd met zijn vrouw, Nut, de godin van de hemel, die door haar man wordt gedragen over de eeuwige wateren van het hiernamaals. Andere dergelijke lepels zijn in verband gebracht met Hathor, de hemelse godin en moeder van de farao's, evenals een psychopompe godin en daarom nauw verbonden met begrafenisrituelen. In het geval van een lepel die bewaard wordt in Moskou (fig. 8), verschijnt op de dij van de jonge vrouw een schematische voorstelling van de god Bes, die geassocieerd wordt met muziek en dans, soms getatoeëerd op de dijen van muzikanten en dansers, mogelijk als een manier om zijn bescherming op te roepen. Aan de andere kant was het beeld van het meisje in Egypte een symbool van jeugd en vruchtbaarheid, van vitale energie, aspecten die van bijzonder belang zijn in de begrafenis sfeer.

BIBLIOGRAFIE:

Vrij, R. Egypte's gouden tijd: de kunst van het leven in het Nieuwe Rijk. 1558-1085 v.C. Boston Museum of Fine Arts. 1982.
GRAJETZKI, W. Begrafenisgebruiken in het oude Egypte: leven en dood voor de rijken en armen. Bristol Classical Press. 2003.
HAYES, W.C. The Scepter of Egypt II: The Hyksos Period and the New Kingdom (1675-1080 v.Chr.). The Metropolitan Museum of Art. 1968.
LACOVARA, P. «Een zwemmend meisje lepeltje van Sheikh Farag», in Up and Down The Nile – Egyptologische Studien für Regine Schulz. Zaphon. 2021.
LOBSTEIN, D. "Objets de toilette ou objets de culte? A propos des cuillers ‘à la nageuse’", in Revue du Louvre et des Musées de France, 34 (4). 1984. 235-237.
ROBINS, G. De kunst van het oude Egypte. Harvard University Press. 2008.
WALLERT, I. "De versierde lepel: zijn vormgeschiedenis en gebruik in het oude Egypte", in Ägyptologische Abhandlungen 16. 1967.

PARALLELLEN:

Figuur 1 Lepel met zwemmer en watervogel. El-Fayoum, Egypte. Nieuwe Koninkrijk, 18e dynastie, 1575-1295 v.Chr., hout en pigmenten. Egyptisch Museum in Caïro, galerij 34.

Fig. 2 Lepel met zwemmer en watervogel. Egypte, Nieuwe Koninkrijk, 1550-1069 v.Chr., hout. Musée du Louvre, Parijs, inventarisnummer DUT 235.

Figuur 3 Lepel met zwemmer. Egypte, Nieuwe Koninkrijk-Late Periode, 1352-332 v.Chr., hout. Musée du Louvre, Parijs, inventarisnummer E 11122.

Figuur 4 Lepel met zwemmer. Cyprus, 1340-1050 v.Chr., ivoor. British Museum, Londen, inv. 1897,0401.11.25.

Figuur 5 Lepel met zwemmer. Egypte, IIIe tussentijd of Kushitische dynastie, 1070-664 v.Chr., faience. Metropolitan Museum, New York, inv. 44.4.14.

Fig. 6 Lepel met zwemmer en antiloop. Egypte, Nieuwe Rijk, 18e Dynastie, 1390-1352 v.Chr., travertijn en albast. Metropolitan Museum, New York, inv. 26.2.47.

Figuur 7 Lepel met zwemmer en gans. Egypte, Nieuwe Koninkrijk, 18e dynastie, regeerperiode van Amenhotep III, ca. 1391-1353 v.Chr. Hout en ivoor. Musée du Louvre, Parijs, inv. E 218; N 1725 B; Clot bey C 22 n°69.

Figuur 8 Lepel met zwemmer en lotusblad. Egypte, Nieuwe Koninkrijk, 18e-19e dynastieën, 1550-1185 v.Chr., ivoor en ebbenhout. Pushkin Museum, Moskou, inventarisnummer I.1.a 3627.





Opmerkingen:
- Het stuk wordt geleverd met een echtheidscertificaat.
- Het stuk bevat een Spaanse exportvergunning.
- De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verworven volgens alle nationale en internationale wetten met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Herkomstverklaring gezien door Catawiki.
#ExclusiefCabinetmetCuriositeiten


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?
  • Lage veilingkosten
  • Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts
  • 24/7 meebieden in onze app.

    Bieden is uitsluitend mogelijk op de website van Catawiki. Maak eenvoudig een gratis account op de website aan en biedt direct mee!

    Kavel omschrijving


    Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.
  • Zoekertjesnummer: a149423971