Lapis lazuli (VK: /læps læz(j)li, læ-, -li/; VS: /læz(j)li, læ-, -li læzuli/) is een dieperblauw metamorf gesteente dat wordt gebruikt als halfedelsteen en dat sinds de oudheid gewaardeerd wordt vanwege zijn intense kleur. De naam komt van het Perzische woord voor de edelsteen, lžward,[1] en dient als basis voor het woord voor 'blauw' in verschillende talen, waaronder Spaans en Portugees azul en Engels azure. Lapis lazuli is een gesteente dat voornamelijk bestaat uit de mineralen lazuriet, pyriet en calciet. Al in het 7e millennium v.Chr. werd lapis lazuli gedolven in de Sar-i Sang-mijnen,[2] in Shortugai, en in andere mijnen in de provincie Badakhshan in het moderne noordoosten van Afghanistan.[3] Artefacten van lapis lazuli, gedateerd op 7570 v.Chr., zijn gevonden in Bhirrana, de oudste site van de Indusbeschaving.[4] Lapis werd hoog gewaardeerd door de Indusbeschaving (3300–1900 v.Chr.).[4][5][6] Lapis-kralen zijn gevonden bij neolithische begrafenissen in Mehrgarh, de Kaukasus en zo ver weg als Mauritanië.[7] Het werd gebruikt in het begrafenismasker van Toetanchamon (1341–1323 v.Chr.).Tegen het einde van de middeleeuwen begon Europa Lapis lazuli te importeren om het tot poeder te malen en ultramarijnpigment te maken. Ultramarijn werd gebruikt door enkele van de belangrijkste kunstenaars van de Renaissance en Barok, waaronder Masaccio, Perugino, Titian en Vermeer; het werd vaak gereserveerd voor de kleding van de centrale figuren in hun schilderijen, vooral de Maagd Maria. Ultramarijn is ook gevonden in tandsteen van middeleeuwse nonnen en schrijvers, mogelijk als gevolg van het likken van hun schilderkwasten tijdens het maken van middeleeuwse teksten en manuscripten.[9]GeschiedenisOpgravingen uit Tepe Gawra tonen aan dat Lapis lazuli ongeveer in de late Ubaid-periode, circa 4900–4000 v.Chr., werd geïntroduceerd in Mesopotamië. Een traditionele opvatting was dat de Lapis lazuli ergens 1.500 mijl naar het oosten werd gewonnen – in Badakhshan. Inderdaad wordt de Perzische lžavard/lževard, ook geschreven ljevard, algemeen geïnterpreteerd als afkomstig uit een plaatsnaam in de regio.Van het Perzisch, het Arabische lzaward, is de etymologische bron van zowel het Engelse woord azure (via Oudfrans azur) als het middeleeuwse Latijn lazulum, dat ging betekenen 'hemel' of 'lucht'. Om verwarring te voorkomen, werd lapis lazul ('steen van lazulum') gebruikt om naar de steen zelf te verwijzen, en is de term uiteindelijk geïmporteerd in het Middelengels.[11] Lazulum is etymologisch verwant aan de kleur blauw, en wordt als basis gebruikt voor het woord voor blauw in verschillende talen, waaronder Spaans en Portugees azul.[11][12]Mijnen in Noordoost-Afghanistan blijven een belangrijke bron van lapis lazuli. Belangrijke hoeveelheden worden ook gewonnen uit mijnen ten westen van meer Baikal in Rusland, en in de Andesgebergte in Chili, dat de bron is die de Inca gebruikten om artefacten en sieraden te snijden. Kleinere hoeveelheden worden gewonnen in Pakistan, Italië, Mongolië, de Verenigde Staten en Canada.[13]Wetenschap en toepassingenSamenstellingHet belangrijkste minerale bestanddeel van lapis lazuli is lazuriet[14] (25% tot 40%),[citation needed] een blauw feldspathoïde silicaten mineraal uit de sodalietfamilie, met de formule Na7Ca(Al6Si6O24)(SO4)(S3) ·H2O.[15] De meeste lapis lazuli bevat ook calciet (wit) en pyriet (metalliek geel). Sommige monsters lapis lazuli bevatten augiet, diopsiet, enstatiet, mica, hauyniet, hornblende, noseaan en zwavelrijke löllingiet geyeriet.Lapis lazuli komt meestal voor in kristallijn marmer als gevolg van contactmetamorfose.KleurLapis lazuli gezien door een microscoop (x240 vergroting)De intense blauwe kleur wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van het trisulfur radical anion (S•).3) in het kristal.[16] De aanwezigheid van disulfur (S•2) en tetrasulfur (S•4) radicalen kunnen de kleur respectievelijk naar geel of rood verschuiven.[17] Deze radicale anionen vervangen de chlooranionen binnen de sodalietstructuur.[18] De S•3 radicale anion vertoont een zichtbaar absorptieband in het bereik van 595–620 nm met een hoge molaire absorptiviteit, wat leidt tot zijn helderblauwe kleur.[19]BronnenLapis lazuli wordt gevonden in kalksteen in de Kokchar-riviervallei in de provincie Badakhshan in Noordoost-Afghanistan, waar de mijnen van Sar-i Sang al meer dan 6.000 jaar worden geëxploiteerd. Afghanistan was de bron van lapis voor de oude Perzische, Egyptische en Mesopotamische beschavingen, evenals voor de latere Grieken en Romeinen. Oude Egyptenaren verkregen het materiaal via handel met Mesopotamiërs, als onderdeel van de betrekkingen tussen Egypte en Mesopotamië, en uit het oude Ethiopië. Tijdens de bloeitijd van de Indusvallei-beschaving, ongeveer 2000 v.Chr., werd de kolonisatie van Harappa, nu bekend als Shortugai, opgericht nabij de lapismijnen.Naast de Afghaanse afzettingen wordt lapis ook gewonnen in de Andes (bij Ovalle, Chili); en ten westen van het Baikalmeer in Siberië, Rusland, bij de Tultui lazurietafzetting. Het wordt in kleinere hoeveelheden gewonnen in Angola, Argentinië, Birma, Ethiopië, Pakistan,


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.