Statuti ereticali, lebroesi en usura: de wetten van Salzburg ten tijde van de scheuringRARO - IN FOLIOGedrukt in 1491 door de beroemde drukker Erhard Ratdolt in Augsburg, vertegenwoordigt deze zeer zeldzame incunabel een van de meest volledige uitingen van het Duitse canonieke recht van eind de vijftiende eeuw. Opgesteld onder het gezag van aartsbisschop Friedrich V van Salzburg, codificeert de Statuta provincialia met verrassende strengheid regels die variëren van de administratie van de sacramenten tot de repressie van usura, van de verplichte biecht tot de sanitaire segregatie van lepra-patiënten.De bijzonderheid van de editie – een van de eerste tweetalige kerkelijke teksten (Latijn/Duits) – wordt gecombineerd met de onmiskenbare opmaak van Ratdolt, met marges getekend met dubbele rode lijnen en initialen in houtsnede, rubriceren in rood en blauw, die het boek een liturgische en inquisitoriale uitstraling geven. Deze kopie onderscheidt zich door de bibliografische, typografische en symbolische waarde van een tijdperk dat werd gekenmerkt door normatieve angst en eschatologische spanning.MARKTWAARDEZeer zeldzaam exemplaar met sterke typografische karakteristieken. Een vergelijkbaar exemplaar werd in 2020 aangeboden door Antiquariat Bibermühle voor €16.000. De overgebleven exemplaren zijn zeer beperkt in aantal en ontbreken vaak of zijn uiterst zeldzaam, zelfs in grote Europese bibliotheken. Gezien de zeer beperkte oplage, de dubbele taal, de normatieve structuur en de esthetische opzet, krijgt elk exemplaar de waarde van een unicum, zowel voor verzamelaars van kerkelijke incunabelen als voor onderzoekers van de late middeleeuwse normatieve cultuur.FYSIEKE OMSCHRIJVING EN STOORSTATUS - VERZAMELINGSEXEMPLARSignatuur: a6 b6 c5 (a6 papier, verkeerd ingebonden na b6). Tekst in gotische letter op twee kolommen. Verticale marges getekend met dubbele rode lijnen op elk blad. Een deel van de initialen is xilografisch en gekleurd in rood en blauw. Bindwijze in hard karton uit een latere periode. De titelpagina vertoont marginale restauraties en gebruikssporen. Algehele staat zeer goed.VOLLEDIGE TITEL EN AUTEURProvinciale statuten (Salzburg).Augsburg: Erhard Ratdolt, 1491.[Friedrich V Truchsess von Emmerberg]CONTEXT EN BELANGRIJKHEIDDeze verzameling canonieke statuten, uitgevaardigd onder aartsbisschop Friedrich V Truchsess von Emmerberg, vertegenwoordigt een van de meest volledige normatieve samenvattingen binnen het kerkelijke domein in het laatmiddeleeuwse Duitsland. Het werk behandelt kernonderwerpen voor het morele en sanitaire beheer van het christelijke sociale lichaam: de frequentie van biecht, de discipline van de sacramenten, straffen tegen usurers, restricties voor lepralijders en de grenzen aan de pauselijke interventie in lokale aangelegenheden. Het is ook een buitengewoon document van het gebruik van het Duitse volkstaal naast het Latijn in officiële publicaties, om de ontvangst van de normen te vergemakkelijken bij de lagere niveaus van de geestelijkheid en in gemeenschapscontexten. De adoptie van dubbele kolommen, rode marges en houtsnedeninitialen weerspiegelt een gemengde functie tussen normatieve tekst en liturgisch instrument, bedoeld voor ordentelijke raadpleging door biechtvaders en inquisitors.Korte biografie van de auteurFriedrich V Truchsess von Emmerberg (ca. 1460–1495), aartsbisschop van Salzburg vanaf 1481, was de protagonist van een periode van lokale kerkelijke hervormingen geïnspireerd door morele discipline en doctrinale strengheid. Hij bevorderde de standaardisering van canonieke praktijken in zijn provincie en liet deze drukken voor een bredere verspreiding. Aan hem is de systematisering van de Statuta provincialia te danken, een belangrijke getuigenis van pre-tridentijnse jurisdictie in het Duitse gebied.DRUKGESCHIEDENIS EN OPLAGENa een eerste druk uit 1490, die tegenwoordig vrijwel niet meer te vinden is, vertegenwoordigt deze tweede editie uit 1491 de meest volledige tekstuele en visuele vorm van de Salzburger statuten. Ze werd gedrukt in Augsburg door Erhard Ratdolt, een van de belangrijkste typografische vernieuwers van de vijftiende eeuw. Opgeleid in Venetië onderscheidde zijn drukkerij zich door esthetische perfectie en ornamentale rijkdom: systematisch gebruik van kleur, grote zorg voor uitlijning, marginaal handgetekende of gedrukt traceringen in rood. De editie combineert elementen van het liturgisch boek (rode lijnen, kolommen, versierde initialen) met die van kerkelijke regelgeving, en anticipeert op modellen die volledig worden overgenomen in de Tridentijnse druk. De aanwezigheid van het Duits naast het Latijn maakt het een zeldzaam voorbeeld van een tweetalige juridische tekst uit het Alpengebied in de pre-reformatorische periode.BIBLIOGRAFIE EN REFERENTIESGW M43485 – Copinger 5622/5623 – ISTC is00840000 – BSB-Ink S-699 – Goff S-733 – Geldner, Die deutschen Inkunabeldrucker, Stuttgart, 1968, vol. II, pp. 57–62 – Stillwell, Incunabula in American Libraries, nr. 759 – E. König, Die Typographie Erhard Ratdolts in Augsburg (in: Beiträge zur Inkunabelkunde, 1961).


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.