Een tovenaar wordt vaak gekarakteriseerd door zijn wijsheid, macht en mysterie. Ze hebben meestal een uitgebreide kennis van magie en het gebruik van toverspreuken. Daarnaast zijn ze vaak afgebeeld met een kenmerkende outfit, zoals een lange robe en een staf. Deze eigenschappen maken hen fascinerend en intrigerend voor lezers.
In boeken wordt magie vaak voorgesteld als een kracht die zowel goed als kwaad kan zijn. Tovenaars gebruiken verschillende middelen, zoals spreuken, ingrediënten uit de natuur en rituelen, om hun magie uit te voeren. Er wordt veel aandacht besteed aan de onveranderlijke regels van de magische wereld en aan de gevolgen van het gebruik van magie, wat spanning en drama toevoegt aan het verhaal.
Tovenaars spelen een belangrijke rol in veel mythes en legendes. Ze worden vaak gezien als de boodschappers van de goden of als figuren die het lot van helden kunnen beïnvloeden. In veel verhalen geeft de tovenaar vaak advies of helpt hij de protagonist op belangrijke momenten, wat cruciaal is voor de ontwikkeling van het verhaal.
Bekende tovenaars uit de literatuur zijn onder andere Merlijn uit de Arthur-legenden en Gandalf uit 'In de ban van de ring'. Deze figuren zijn iconisch geworden en vertegenwoordigen vaak de archetypische tovenaar die zowel de wijsheid als de kracht in zich heeft om grote uitdagingen aan te gaan.
Tovenaars beïnvloeden de ontwikkeling van het verhaal door hun kennis en vaardigheden in te zetten om andere personages te helpen of tegen te werken. Hun acties kunnen het verloop van de gebeurtenissen radicaal veranderen, wat zorgt voor spannende plotwendingen en morele lessen die de personages kunnen leren tijdens hun reis.