Morfogenetische velden zijn volgens Sheldrake de invloedrijke structuren die de ontwikkeling en het gedrag van organismen bepalen. Deze velden zijn niet fysiek waarneembaar, maar ze functioneren als een soort 'gids' voor evolutie en groei. Het idee is dat deze velden informatie doorgeven over de vorm en organisatie van organismen, wat verklaart waarom bijvoorbeeld soortgelijke soorten op verschillende plekken op de wereld vergelijkbare kenmerken hebben.
Sheldrake introduceerde het begrip 'morfische resonantie' om te beschrijven hoe informatie en gedrag over generaties heen worden doorgegeven. Dit idee is gebaseerd op de gedachte dat als iets eenmaal is gebeurd, de kans groter is dat het opnieuw gebeurt. Hierdoor kunnen organismen van elkaar leren, niet alleen door genetica, maar ook door de 'resonantie' van eerder bestaan gedrag en vormen.
Een typisch voorbeeld van morfogenetische invloed is het fenomeen waar vissen in een school zwemmen. Wanneer sommige vissen besluiten te draaien of van richting te veranderen, kunnen andere deze bewegingen snel en synchroon volgen, zelfs als ze de makers van de bewegingen niet kunnen zien. Dit suggereert dat er een soort collectieve leren is, die niet afhankelijk is van directe communicatiewijze.
De controverses rond Sheldrake's ideeën komen voort uit het feit dat hij zich verzet tegen traditioneel wetenschappelijk denken, dat vaak op empirische data is gebaseerd. Veel wetenschappers beschouwen zijn theorieën als niet toetsbaar en niet wetenschappelijk, wat leidt tot een skeptische houding. Zijn ideeën over telepathie en morfogenetische velden hebben velen uitgedaagd om na te denken over wat we als kennis beschouwen.
Enkele invloedrijke boeken van Rupert Sheldrake zijn 'A New Science of Life' en 'The Presence of the Past'. In deze werken legt hij zijn theorieën uit en moedigt hij lezers aan om buiten de gebruikelijke wetenschappelijke kaders te denken. Deze boeken hebben een breed publiek bereikt en hebben discussies over bewustzijn, evolutie en de methode van wetenschap op gang gebracht.