Iconen worden vaak gebruikt als hulpmiddelen voor gebed en meditatie binnen religieuze gemeenschappen. Gelovigen kijken naar iconen als een venster naar het goddelijke en gebruiken ze om hun geloof te verdiepen. In een kerk kunnen ze een centrale rol spelen tijdens diensten, terwijl ze thuis vaak dienen als een bron van inspiratie en verbinding met het geloof.
Iconen onderscheiden zich door hun specifieke iconografische stijl. Ze zijn vaak kleurrijk, met een prominente nadruk op symboliek. Het gebruik van specifieke kleuren en stijlen is nauw verbonden met de onderwerpen die worden afgebeeld, zoals heiligen of Bijbelse scènes. Het ontbreken van schaduw en de voorkeur voor platheid zijn ook kenmerkend, waardoor de nadruk op het spirituele aspect ligt.
Er zijn verschillende stijlen van iconen, waaronder de Byzantijnse stijl, de Russische stijl en de moderne interpretaties. De Byzantijnse stijl is zeer herkenbaar door zijn gebruik van goud en zijn formele, gestileerde weergave van heiligen. De Russische stijl heeft een zachtere uitstraling en maakt vaak gebruik van natuurlijke elementen. Moderne iconen zijn vaak vrijer in stijl en interpretatie, waarbij kunstenaars hun eigen persoonlijke visie toekennen aan traditionele informatie.
Iconen worden vaak gemaakt van hout, meestal van lindehout, dat een voorkeur heeft door zijn fijne nerf en stabiliteit. Daarnaast worden er vaak pigmenten op basis van natuurlijke mineralen gebruikt voor de kleur. Soms wordt ook bladgoud toegepast om de iconen een extra gouden glans te geven, wat als een symbool van het goddelijke wordt gezien.
Om de kwaliteit van een ikoon te behouden, is het belangrijk om ze op een droge, koele plek te bewaren, uit de directe zon en vochtigheid. Regelmatig afstoffen met een zachte doek helpt ook om ze in goede staat te houden. Vermijd ook chemische reinigingsmiddelen, aangezien deze de verf en het hout kunnen beschadigen.