De belangrijkste thema's in Les Misérables zijn vrijheid, rechtvaardigheid, liefde en opoffering. Het verhaal toont de strijd van mensen om te overleven in een wereld vol ongelijkheid. Vooral de zoektocht naar verlossing staat centraal, met Jean Valjean als het ultieme voorbeeld van iemand die constant probeert zijn verleden achter zich te laten en een beter leven te leiden, ondanks de obstakels die hij tegenkomt.
De belangrijkste karakters in Les Misérables zijn Jean Valjean, de hoofdrolspeler die probeert te ontsnappen aan zijn criminele verleden; Javert, de vastberaden wijkagent die Valjean achtervolgt; Fantine, een moeder die alles opoffert voor haar dochter Cosette; en Marius, een jonge idealist die verliefd wordt op Cosette. Elk karakter vertegenwoordigt verschillende aspecten van de samenleving en hun interacties benadrukken de thema's van het verhaal.
Les Misérables speelt zich af in het 19e-eeuwse Frankrijk, een tijdperk dat wordt gekenmerkt door sociale onrechtvaardigheid, armoede en politieke onrust. De roman begint in 1817, na de Napoleontische oorlogen, en beslaat verschillende jaren met belangrijke historische gebeurtenissen op de achtergrond, zoals de opstand van 1832 in Parijs.
Wat Les Misérables uniek maakt, is de combinatie van een diepgaand sociaal commentaar met een meeslepende verhaallijn en rijke karakterontwikkeling. Victor Hugo slaagt erin om de alledaagse strijd van gewone mensen te vertalen naar een epische narratief dat tegelijkertijd ontroerend en inspirerend is. De muzikale adaptaties hebben ook bijgedragen aan de blijvende impact van het verhaal.
Les Misérables heeft de populaire cultuur op verschillende manieren beïnvloed, vooral door de succesvolle musicalversie die in 1980 in première ging. De krachtige muziek en emotionele thema's hebben het verhaal toegankelijk gemaakt voor een breder publiek. Hierdoor zijn talloze opvoeringen, films en adaptaties ontstaan, wat zijn status als een van de meest geliefde verhalen in de wereldliteratuur versterkt.