De belangrijkste thema's in de Mortal Instruments serie zijn identiteit, liefde en opoffering. De hoofdpersonages moeten constant hun eigen identiteit ontdekken en tegelijkertijd moeten ze keuzes maken die niet alleen henzelf, maar ook hun vrienden en familie beïnvloeden. Deze thema's resoneren sterk met de lezers, vooral jongeren die zich vaak in dezelfde fase van zelfontdekking bevinden.
De belangrijkste personages in de Mortal Instruments boeken zijn Clary Fray, Jace Wayland, Alec Lightwood, Isabelle Lightwood en Simon Lewis. Elk van deze personages heeft unieke eigenschappen en een persoonlijke zoektocht die hen helpt groeien tijdens het verhaal. De dynamiek tussen hen is een groot deel van wat de boeken zo aantrekkelijk maakt.
De Mortal Instruments serie onderscheidt zich van andere fantasy boeken door de moderne setting in combinatie met traditionele fantasy-elementen zoals demonjagers en fantasiewezens. Veel andere series spelen zich af in een volledig andere wereld, maar de boeken van Cassandra Clare brengen de magische elementen in onze eigen wereld. Dit maakt het voor lezers gemakkelijker om zich te verhouden tot de personages en hun avonturen.
De wereld van de Mortal Instruments is uniek door de combinatie van verschillende mythologieën en het gebruik van hedendaagse elementen. De aanwezigheid van Shadowhunters, demonjagers die de mensheid beschermen, en de Hidden World waar verschillende wezens zoals vampiers en weerwolven bestaan, zorgt voor een complexe en intrigerende achtergrond die de verhalen nog boeiender maakt.
De Mortal Instruments boeken zijn populair onder jongeren omdat ze thema's aanboren die hen aanspreken, zoals opgroeien en de zoektocht naar liefde en vriendschap. Daarnaast zijn de intense actiescènes en de romantische verhaallijnen erg aantrekkelijk. De herkenbare setting en de gedetailleerde wereldbouw zorgen ervoor dat veel jongeren zich diep verbonden voelen met de personages en hun verhalen.