Een meanderende rivier heeft een aantal opvallende kenmerken, zoals de kromming en de vorm van de bochten die zijn ontwikkeld door de stroming van het water. De buitenbochten zijn vaak steiler, terwijl de binnenbochten langzamer zijn. Dit zorgt voor sedimentafzetting aan de binnenzijde en erosie aan de buitenzijde, waardoor de rivier steeds verder kronkelt na verloop van tijd.
Het milieu speelt een cruciale rol in de vorming van meanders. Factoren zoals de samenstelling van de bodem, de vegetatie rondom de waterloop, en de hoeveelheid neerslag beïnvloeden de manier waarop water door het landschap stroomt. In gebieden met zachte bodems is de kans groter dat rivieren meanderen, omdat het water gemakkelijker in de grond kan snijden.
Meanders zijn belangrijk voor het ecosysteem omdat ze een diversiteit aan habitats bieden. De verschillende stromingsnelheden creëren unieke omgevingen voor planten en dieren. Daarnaast zorgen meanders voor een betere waterkwaliteit door sedimentatie en helpen ze flood management door het water langzaam af te voeren.
Menselijke activiteiten zoals verstedelijking, landbouw en damconstructie hebben allemaal invloed op meanders. Door het recht trekken van rivieren of het bouwen van dammen kan de natuurlijke stroom veranderen, wat leidt tot verlies van meanderende gebieden en veranderingen in het lokale ecosysteem.
Natuurlijke meanders ontstaan door de natuurlijke stroming van het water en de interactie met de omgeving. Kunstmatige meanders daarentegen worden gecreëerd door mensen met als doel bijvoorbeeld waterafvoer te verbeteren of esthetische redenen. Ze missen vaak de ecologische voordelen die natuurlijke meanders bieden, zoals de biodiversiteit en sedimentbeheer.