De belangrijkste thema's in 'Madame Butterfly' zijn liefde, opoffering en culturele botsing. Het verhaal laat zien hoe de liefde tussen Cio-Cio-San en Pinkerton voortkomt uit verschillende wereldbeelden en culturele achtergronden. De opera belicht ook het thema van de onschuld en de tragiek van Cio-Cio-San, die alles opgeeft voor de liefde, maar uiteindelijk wordt verraden.
Bij de première in 1904 in La Scala, Milaan, was de ontvangst gemengd. Ondanks de prachtige muziek en de ontroerende uitvoering, vonden sommige critici het verhaal te sentimenteel. Toch groeide de populariteit van de opera snel daarna, mede dankzij de indrukwekkende zang en de sterke emotionele impact. Tegenwoordig wordt 'Madame Butterfly' beschouwd als een van de meest geliefde opera's ter wereld.
De titel 'Madame Butterfly' verwijst naar de fragiele en tere aard van de hoofdpersoon, Cio-Cio-San, die in Japan vaak wordt aangeduid als een prachtige maar kwetsbare bloem. Dit symboliseert haar schoonheid en haar tragische lot. De keuze voor 'Butterfly' benadrukt ook de transformatie van haar karakter en de vluchtigheid van de liefde in het verhaal.
De belangrijkste personages in 'Madame Butterfly' zijn Cio-Cio-San, de jonge geisha; B.F. Pinkerton, de Amerikaanse zeeman; Suzuki, de trouwe vriendin van Cio-Cio-San; en Sharpless, de Amerikaanse consul. Elk van deze personages vertegenwoordigt verschillende perspectieven op liefde en cultuur, en hun interacties drijven de plot van de opera voort.
'Madame Butterfly' heeft een aanzienlijke invloed gehad op de operawereld en de popcultuur. Het heeft andere componisten geïnspireerd en heeft geleid tot talloze adaptaties, waaronder films en musicals. De opera heeft ook discussies over kolonialisme en genderrollen aangewakkerd, en blijft relevant in hedendaagse artistieke en culturele contexten.