Een zonnewijzer werkt door de schaduw die de gnomon (de verticale staak) werpt op een gemarkeerde tijdschaal. Naarmate de zon beweegt, verandert de positie van de schaduw. Deze schaduw geeft je een indicatie van de tijd, en afhankelijk van het type zonnewijzer kan je ook de datum en seizoenen schatten. Het is eigenlijk een prachtig samenspel tussen zonlicht en natuur.
Een horizontale zonnewijzer ligt plat op de grond en is vaak makkelijker af te lezen omdat je van bovenaf kijkt. Een verticale zonnewijzer daarentegen staat rechtop, vaak aan een muur of een paal bevestigd, en de schaduw geeft de tijd aan op een verticale schaal. Het verschil zit ook in hoe de zon zijn hoogte en positie in de lucht aanpast, wat invloed heeft op hoe je de tijd leest.
Om een zonnewijzer in topvorm te houden, is het belangrijk om regelmatig de gnomon en de schaal schoon te maken. Verwijder eventueel vuil of vuiligheid die de schaduw kunnen beïnvloeden. Bovendien is het goed om de zonnewijzer jaarlijks te controleren op eventuele beschadigingen en ervoor te zorgen dat deze goed geïnstalleerd is en blijft staan waar hij hoort.
Ja, je kunt een zonnewijzer zelf maken! Er zijn vele handleidingen online te vinden die je stap voor stap uitleggen hoe je dit kunt doen. Je hebt niet veel nodig: een stevige basis, een gnomon en een manier om de tijdschaal aan te geven. Het zelf maken van een zonnewijzer kan ook heel leuk en educatief zijn.
Een zonnewijzer is het meest geschikt voor een plek met veel zonlicht en minimale schaduw van bomen of gebouwen. Ideale locaties zijn tuin, dakterras of een andere open ruimte. Hoe meer zonnestralen er op de gnomon kunnen vallen, hoe nauwkeuriger de tijdsaanduiding zal zijn.