De belangrijkste thema's in het werk van Montaigne zijn de menselijke ervaring, zelfreflectie en de zoektocht naar kennis. Hij behandelt onderwerpen zoals vriendschap, de dood en de betekenis van het leven. Montaigne maakt gebruik van persoonlijke anekdotes om zijn filosofische overpeinzingen te illustreren, en zijn nadruk op subjectieve ervaring maakt zijn werk uniek.
Montaigne heeft het essaygenre enorm beïnvloed door zijn informele en introspectieve stijl. Hij maakte het essay tot een middel om persoonlijke gedachten en overpeinzingen te delen, in plaats van louter academische of openbare beschouwingen. Deze aanpak moedigt anderen aan om hun eigen stem en perspectief te vinden, wat de basis legt voor het moderne essay.
Montaigne had een diepgaande en soms sombere kijk op de mens en de menselijke natuur. Hij geloofde dat mensen niet perfect waren en dat onze gedragingen en overtuigingen vaak tegenstrijdig zijn. In zijn essays onderzoekt hij de complexiteit van de menselijke geest en benadrukt hij de waarde van zelfkennis en acceptatie van onze imperfecties.
Montaigne wordt vaak gezien als een voorloper van de moderne filosofie omdat hij vrijdenkerij en individuele reflectie omarmde. Zijn skeptische houding en het in twijfel trekken van traditionele waarheden hebben invloed gehad op latere denkers zoals Descartes en Rousseau. Hij legde de basis voor het idee dat persoonlijke ervaring en subjectieve waarheid even belangrijk zijn als objectieve feiten.
Montaigne was een pleitbezorger van tolerantie en begrip, vooral in een tijd van religieuze conflicten. Door zijn essays verdedigde hij het idee dat elk individu het recht heeft op zijn eigen overtuigingen en dat we open zouden moeten staan voor de meningen van anderen. Zijn werk heeft bijgedragen aan een cultuur van respect en acceptatie, wat uiteindelijk een belangrijke pijler van de moderne samenleving is geworden.