De pickelhaube heeft zijn oorsprong in Duitsland en werd in 1842 ontworpen door koning Frederik Wilhelm IV van Pruisen. Het was bedoeld als een onderscheidend hoofddeksel voor de Pruisische soldaten, met de bedoeling de trots en status van het leger uit te stralen. Het ontwerp is geïnspireerd door oudere helmen en is bedoeld om zowel elegantie als functie te combineren.
De pickelhaube verschilde van andere militaire helmen doordat het een unieke piek heeft, waardoor het lijkt op een soortgelijk hoofddeksel uit de 19e eeuw. In tegenstelling tot de meer eenvoudige en beschermende helmen die door andere legers werden gebruikt, had de pickelhaube een meer ceremonieel karakter, bedoeld voor parades en formele gelegenheden, terwijl het in de strijd minder praktisch was.
Belangrijke kenmerken van de pickelhaube zijn de metalen punt bovenop, die oorspronkelijk bedoeld was om zwaardaanvallen af te weren, en het gebruik van leer en koper in de constructie. Daarnaast had het vaak versieringen zoals pluimen of insignia die de rang of eenheid van de drager aanduidden. Dit maakte de helm niet alleen een beschermend voorwerp, maar ook een statussymbool.
De pickelhaube werd voornamelijk gedragen door het Pruisische leger, maar ook door andere Duitse militaire eenheden. Dit omvatte onder andere de infanterie, cavalerie en bepaalde politie-eenheden. Het was een populair hoofddeksel en werd gebruikt tijdens zowel officiële parades als op het slagveld, vooral in de tweede helft van de 19e eeuw.
De pickelhaube heeft een belangrijke invloed gehad op de militaire geschiedenis, vooral in de wijze waarop militaire uniformen werden ontworpen en gedragen. Het markeerde de overgang van functionele bescherming naar meer ceremonieel gebruik, wat de evolutie van militaire mode en identiteitsvorming binnen legereenheden weerspiegelde. Het heeft ook een blijvende indruk gemaakt op hoe moderne helmen en uniformen zijn ontwikkeld.