In The Hobbit zien we thema's zoals vriendschap, moed, avontuur en de zoektocht naar identiteit. Bilbo begint als een onopmerkelijke hobbit en groeit uit tot een dappere held. De reis die hij onderneemt, symboliseert persoonlijke groei en de waarde van samenwerken met anderen, zoals met de dwergen en Gandalf.
Hobbits zijn populair omdat ze zich laten zien als gewone mensen die in een ongewone wereld leven. Hun nuchtere kijk op het leven en liefde voor het gewone, zoals eten, feesten en huiselijkheid, maken hen herkenbaar en sympathiek voor velen. De contrasten tussen hobbits en helden maken het verhaal levendig.
Het verhaal van The Hobbit is uniek vanwege de combinatie van een coming-of-age verhaal in een fantasiewereld. Bilbo's karakterontwikkeling, het feit dat hij een onwaarschijnlijke held wordt en de sterke samenwerking met andere personages, voegen diepgang en avontuur toe aan het verhaal. De mix van humor en ernst maakt het ook onderscheiden.
Tolkien bouwt een rijke en diverse wereld in The Hobbit, waaronder verschillende rassen zoals elfen, dwergen en goblins. Het verhaal speelt zich af in Midden-aarde, met unieke locaties zoals het Schire, de Misty Mountains en het eenzame berg, die allemaal een belangrijke rol spelen in de verhaallijn.
De Hobbit heeft de fantasy literatuur enorm beïnvloed door de manier waarop het de elementen van avontuur, mythologie en karakterontwikkeling combineert. Het heeft een standaard gezet voor wereldbouw in fantasieverhalen. Veel latere auteurs hebben zich laten inspireren door de uitgebreide mythologie en de verfijnde karakterontwikkeling die Tolkien zo meesterlijk heeft neergezet.