In De Pilaren van de Aarde komen verschillende belangrijke thema's aan bod, zoals macht, liefde, en de strijd om voortbestaan. De roman schetst een beeld van de middeleeuwen waarin de bouw van een kathedraal de levens van verschillende personages doorkruist. De thema's van ambitie, verraad en wederopstanding zijn door het hele verhaal verweven, wat het een diepgaand en meeslepend verhaal maakt.
De centrale personages in De Pilaren van de Aarde zijn Tom Builder, een vastberaden architect, en zijn geliefde, Aliena, die haar eigen uitdagingen moet overkomen. Daarnaast spelen personages zoals de gemene graaf Waleran en de nobele prior Philip een cruciale rol in het verhaal. Elk van deze personages heeft hun eigen doelen en motieven, die samen een complex web van relaties en conflicten creëren.
De verhaallijn in de boekversie van De Pilaren van de Aarde is veel uitgebreider dan in de televisieserie. Het boek biedt diepere karakterontwikkeling en achtergrondinformatie die de kijker in de serie mist. Terwijl de serie zich meer richt op de belangrijkste plotpunten, neemt het boek de tijd om de emoties en de motivaties van de personages uit te diepen, waardoor je als lezer een beter begrip krijgt van hun acties en keuzes.
De Pilaren van de Aarde is een invloedrijk historisch verhaal vanwege de manier waarop het de complexe sociale en politieke structuren van de middeleeuwse samenleving weergeeft. De roman toont aan hoe deze structuren de levens van gewone mensen beïnvloeden, terwijl het tegelijkertijd een verhaal vertelt van hoop, creativiteit en doorzettingsvermogen. De rijkdom aan detail en de gelaagdheid van de personages maken het tot een blijvende klassieker in de historische fictie.
Diverse historische gebeurtenissen spelen een rol in De Pilaren van de Aarde, waaronder de strijd om de troon van Engeland en de gevolgen van de middeleeuwse sociale en politieke onrust. Deze context geeft de lezer een beter begrip van de tijdsperiode waarin het verhaal zich afspeelt. Het boek verweeft fictie met werkelijkheid, waardoor gebeurtenissen en karakters in de context van hun tijd blijven bestaan.