De belangrijkste taken van de rijkswacht omvatten de handhaving van de openbare orde, verkeerscontrole, en het bestrijden van criminaliteit. Ze hadden ook een belangrijke rol bij het uitvoeren van bijzondere opdrachten, zoals het beveiligen van evenementen of het ondersteunen van lokale politiediensten in geval van nood.
De rijkswacht was georganiseerd als een paramilitaire politie-eenheid, met een hiërarchische structuur vergelijkbaar met het leger. Dit betekende dat er een duidelijke commandolijn was en dat de leden zich moesten houden aan strikte protocollen en regels, wat verschilde van de gemeentepolitie die meer op lokaal niveau opereerde.
Enkele belangrijke historische evenementen waarbij de rijkswacht betrokken was, zijn de anti-terreuroperaties in de jaren '80, zoals het reageren op de aanslagen in de steden. Ook speelde de rijkswacht een rol tijdens grote evenementen, zoals koninginnedagen of het organiseren van nationale feestdagen.
De rijkswacht heeft bijgedragen aan de openbare veiligheid door actief te patrouilleren in straten en gevaarlijke gebieden, het geven van voorlichting aan het publiek over criminaliteitspreventie, en het werken aan samenwerkingsverbanden met lokale gemeenschappen om een veilige omgeving te creëren.
Het erfgoed dat de rijkswacht heeft nagelaten omvat niet alleen de ervaring en procedures die zij gebruikten in de politionele taken, maar ook de lessen die zijn geleerd van de meer militaristische benadering van wetshandhaving. Dit heeft bijgedragen aan een verandering in hoe de politie in België nu functioneert, benaderd vanuit een gemeenschapsgerichte invalshoek.