De belangrijkste principes van het marxisme draaien om het idee van klassensstrijd en het belang van economische macht. Marxies denken stelt dat de economie en de productiewijzen de basis vormen van de maatschappij, en dat de relaties tussen verschillende klassen - de bourgeoisie en de arbeidersklasse - cruciaal zijn voor sociale verandering. Het richt zich ook op het idee van historische materialisme, wat betekent dat de geschiedenis van de mensheid kan worden begrepen door het veranderen van materiële omstandigheden en productieprocessen.
Het marxisme heeft een diepe impact gehad op verschillende sociale wetenschappen, waaronder sociologie, economie en politieke wetenschappen. Het biedt een analytisch kader voor het begrijpen van sociale ongelijkheid en machtsstructuren. Marxistische theorieën hebben sociale wetenschappers geholpen om fenomenen zoals kapitalisme, imperialisme en kolonialisme te analyseren. Het heeft geleid tot nieuwe benaderingen in het onderzoek naar sociale verandering en klasseverhoudingen.
Kritiek op het marxisme varieert van het idee dat het de historische werkelijkheid te simplistisch benadert, tot views dat het gefaald heeft bij het bieden van een praktisch en haalbaar model voor de maatschappij. Critici wijzen ook op de autoritaire regimes die claimden het marxisme te volgen en de schendingen van mensenrechten die daaruit voortvloeiden. Sommigen beweren dat het marxisme te veel nadruk legt op economische factoren en niet voldoende rekening houdt met culturele en sociale dynamieken.
In de moderne wereld wordt marxisme nog steeds toegepast in verschillende vormen, van academisch onderzoek tot politieke bewegingen. Er zijn hedendaagse marxisten die pleiten voor sociale rechtvaardigheid, het herverdelen van rijkdom, en het bestrijden van ongelijkheid. In sommige landen zien we invloed van marxistische ideeën in socialistische en progressieve politieke partijen, die zich inzetten voor beleidsveranderingen die gericht zijn op het bevorderen van sociale gelijkheid en milieu rechtvaardigheid.
Belangrijke werken over marxisme omvatten de 'Kritiek op de politieke economie' van Marx, 'Het Communistisch Manifest', en de bijdragen van Engels zoals 'De oorsprong van het gezin, het privébezit en de staat'. Daarnaast zijn er de 'Duitse Ideologie' en 'Kapitaal' van Marx, die diepgaand ingaan op de theorieën en ideeën die de basis vormen van het marxisme. Ook hedendaagse auteurs zoals David Harvey en Slavoj Žižek hebben de marxisme verder geëvolueerd en toegepast.