Rousseau legt in zijn werk sterk de nadruk op het belang van natuurlijke opvoeding. Hij gelooft dat kinderen in de eerste levensjaren vrij moeten zijn om te leren en zich te ontwikkelen zonder de restricties van de maatschappij. Hij stelt dat opvoeding gericht moet zijn op het bevorderen van de natuurlijke aanleg van elk kind, zodat ze als volwassene een authentiek leven kunnen leiden, dat in harmonie is met hun ware zelf.
Rousseau ziet de verhouding tussen individu en maatschappij als een complexe en vaak problematische relatie. Hij stelt dat de mens van nature vrij is, maar dat de opkomst van de maatschappij en de sociale contracten deze vrijheid beperken. Rousseau pleit voor een sociale overeenkomst waarbij individuen zichzelf verenigen tot een gemeenschap op basis van gelijkheid en wederzijds respect, zodat echte vrijheid mogelijk wordt.
De ideeën van Rousseau zijn nog steeds relevant omdat ze stellingen bevatten die ons uitdagen om na te denken over vrijheid, gelijkheid en de rol van onderwijs in de ontwikkeling van de mens. In een tijd waarin ongelijkheid en sociale rechtvaardigheid belangrijke thema's zijn, biedt Rousseau inzicht in hoe we een meer rechtvaardige samenleving kunnen creëren, waarin de individuele vrijheid wordt gewaardeerd zonder de gemeenschap uit het oog te verliezen.
Rousseau heeft een grote invloed gehad op de Verlichting door het idee van de natuurlijke rechten van de mens te introduceren en te pleiten voor democratie en sociale gelijkheid. Zijn werken inspireerden niet alleen andere denkers, maar ook politieke bewegingen die uitmondden in de Amerikaanse en Franse Revoluties. Zijn kritiek op de bestaande sociale ordening heeft geleid tot discussies die de basis hebben gelegd voor modern politiek denken.
De belangrijkste thema's in Rousseau's boeken omvatten de natuur versus cultuur, de roeping tot vrijheid, en de rol van de opvoeding in de menselijke ontwikkeling. Hij verkent ook de corruptie van de samenleving, de ware betekenis van vriendschap en de zoektocht naar authenticiteit. Deze thema's zijn interconnecties van zijn werk en zijn van grote invloed op de manier waarop we nu kijken naar menselijk gedrag en sociale structuren.