De boeken van Ian Rankin bevatten vaak thema's zoals moraliteit, de duisternis van de menselijke natuur en sociale ongelijkheid. Tevens worden de gevolgen van geweld en de complexiteit van de politie- en rechtssystemen grondig verkend. Het zijn niet alleen misdaadromans, maar ook diepgaande psychologische studies van de personages.
De belangrijkste hoofdpersoon in de meeste boeken van Ian Rankin is Inspector John Rebus. Hij is een ruige en gedreven detective met een complexe persoonlijkheid. Rebus is niet bang om buiten de gebaande paden te treden, wat hem zowel tot een effectieve detective als een kwetsbaar mens maakt.
Ian Rankin's schrijfstijl is herkenbaar door zijn scherpe dialogen, gedetailleerde beschrijvingen en het vermogen om de sfeer van Edinburgh tot leven te brengen. Hij combineert een cinematische vertelwijze met een diepgaande karakterontwikkeling, waardoor de lezer zich sterk verbonden voelt met de personages.
De meeste boeken van Ian Rankin spelen zich af in Edinburgh, een stad die bijna als een personage op zich fungeert. De historische en moderne elementen van de stad worden naadloos verweven in de verhalen, wat het voor lezers nog aantrekkelijker maakt om deze plekken voor zich te zien.
Ian Rankin heeft de misdaadliteratuur aanzienlijk beïnvloed door de karakterontwikkeling en de diepere thematische onderzoeken die hij in zijn boeken verwerkt. Hij heeft de toon gezet voor hedendaagse misdaadromans, waarbij niet alleen de misdaad zelf belangrijk is, maar ook de impact op de samenleving en de menselijkheid van de personages.