De belangrijkste thema's in Dune zijn macht, ecologie, religie, en de verhouding tussen mens en natuur. Het boek onderzoekt hoe deze thema's met elkaar verweven zijn door de strijd om de controle over de planeet Arrakis, die de enige bron van de waardevolle specerij melange is. Dune onthult hoe macht corrupt kan zijn en hoe de keuzes van individuen invloed hebben op de bredere ecologie van hun wereld.
De belangrijkste personages in Dune zijn Paul Atreides, de jonge erfgenaam van het Huis Atreides; Lady Jessica, zijn moeder en een lid van de geheimzinnige Bene Gesserit; en Duke Leto, zijn vader en heerser van Arrakis. Daarnaast spelen de Fremen, de inheemse bevolking van Arrakis, een cruciale rol. Elk personage heeft unieke krachten en motieven die de plot voortstuwen en thema's van opoffering en leiderschap benadrukken.
Het verhaal van Dune speelt zich af op de woestijnplaneet Arrakis, ook wel bekend als Dune. Deze planeet is de enige bron van de specerij melange, die essentieel is voor ruimtevaart, verlenging van het leven, en verhoogde mentale capaciteiten. De rauwe, onherbergzame omgeving van Arrakis staat in schril contrast met de politieke intriges en geweld die zich daar afspelen.
Dune is uniek in de sciencefictionliteratuur vanwege zijn uitgebreide wereldbouw en diepgaande filosofische thema's. Frank Herbert creëert een complexe samenleving met verschillende culturen, technologieën en ecologische dynamieken. Het boek beschrijft niet alleen futuristiche elementen, maar stelt ook essentiële vragen over macht, duurzaamheid en de menselijke natuur, waardoor het meer is dan alleen een klassiek avonturenverhaal.
De ecologie in Dune is cruciaal voor de verhaallijn en beïnvloedt de levensstijl van de Fremen en hun relatie met Arrakis. Het boek benadrukt het belang van waterbehoud in een woestijnomgeving en toont aan hoe de natuurlijke omgeving de sociale structuur en politieke machtsverhoudingen beïnvloedt. Deze ecologische overwegingen zijn niet alleen achtergrond, maar vormen de kern van de strijd en de keuzes van de personages.