Helium wordt veelvuldig toegepast in de wetenschap. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt in cryogene applicaties, zoals het koelen van supergeleiders en in wetenschappelijke experimenten waar extreem lage temperaturen vereist zijn. Daarnaast wordt helium gebruikt in spectroscopie en als een beschermgas voor bepaalde lasprocessen, omdat het inert is en geen chemische reacties aangaat.
Helium wordt voornamelijk gewonnen uit aardgasvelden waar het van nature aanwezig is in kleine hoeveelheden. Het wordt gescheiden van andere gassen via processen zoals fractionele destillatie. Nog een andere methode is het winnen uit lucht, maar dit is minder gebruikelijk vanwege de lage concentraties. Na de scheiding wordt helium gezuiverd en in tanks afgevuld voor distributie.
Helium verschilt van andere gassen doordat het een edelgas is, wat betekent dat het niet gemakkelijk chemische verbindingen aangaat met andere elementen. Dit maakt het zeer stabiel en veilig voor diverse toepassingen. Bovendien is helium veel lichter dan lucht, waardoor het populair is voor ballonnen en luchtvaartuigen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld waterstof, is helium niet brandbaar en daardoor veiliger in gebruik.
Het gebruik van helium voor recreatieve doeleinden, zoals in ballonnen, is over het algemeen veilig, mits het op de juiste manier wordt toegepast. Het is belangrijk om te vermijden dat helium direct vanuit een tank of tankfles wordt ingeademd, omdat dit kan leiden tot zuurstoftekort. Helium is veilig voor gebruik in ballonnen, maar zorg ervoor dat het niet in een afgesloten ruimte wordt gebruikt waar het zuurstof kan verdringen.
De productie van helium heeft relatief weinig directe milieueffecten in vergelijking met veel andere industriële processen. Echter, de winning en verwerking van aardgas, waaruit helium voornamelijk wordt gewonnen, draagt bij aan koolstofemissies. Het gebruik van helium zelf is veilig voor het milieu, omdat het geen schadelijke stoffen produceert wanneer het wordt gebruikt. Er zijn echter zorgen over de duurzaamheid van natuurlijke heliumbronnen, aangezien de beschikbare voorraden van dit niet-vernieuwbare gas beperkt zijn.