De fonograaf is bijzonder omdat het een van de eerste apparaten was die geluid kon vastleggen en afspelen. Het markeerde het begin van de audio-opnames en veranderde de manier waarop mensen muziek en geluidservaringen beleefden. Voorheen was het alleen mogelijk om live muziek te horen, maar met de fonograaf kon men muziek in eigen huis afspelen, wat een revolutie teweegbracht in de muziekcultuur.
Een traditionele fonograaf werkt door een naald, die trillingen van de muziek opneemt, over een groef op een plaat te laten bewegen. De beweging van de naald vertaalt de fysieke groeven in geluidsgolven, die door een hoorn of luidspreker worden versterkt zodat je het kunt horen. Het proces vereist de juiste afstemming van de naald en platen om een optimale geluidskwaliteit te behalen.
Op een fonograaf kun je meestal schellak platen afspelen, die vaak worden aangeduid als 'grammofoonplaten'. Deze platen zijn meestal 10, 12 of 78 toeren per minuut en zijn gemaakt van een mengsel dat speciaal is ontworpen voor de langdurige afspeelmogelijkheden van de fonograaf. Er zijn ook verschillende formaten en platen uit verschillende tijdperken, die elk hun eigen unieke geluid en karakter hebben.
Het onderhoud van een fonograaf omvat regelmatig schoonmaken en zorgvuldig omgaan met de naald en de platen. Zorg ervoor dat je de stof op de platen verwijdert met een zachte borstel en gebruik geen agressieve schoonmaakmiddelen. Het is ook belangrijk om de mechanische onderdelen van de fonograaf regelmatig te smeren en te controleren op slijtage, zodat je hem in goede staat houdt en een optimale geluidskwaliteit kunt garanderen.
Een fonograaf werkt op een heel andere manier dan moderne muziekafspeelapparaten zoals digitale spelers of cd-spelers. Terwijl een fonograaf analoge geluidsopnames gebruikt en draait om geluid te produceren, gebruiken moderne apparaten digitale bestanden die direct kunnen worden afgespeeld zonder fysiek contact met de geluidsdrager. Dit leidt vaak tot een helderder en zuiverder geluid, maar veel mensen waarderen de warme, rijke klank die een fonograaf biedt.