Heavy metal muziek is vaak herkenbaar aan zijn krachtige gitaren, sterke drumpartijen en vaak theatrale zang. De teksten zijn vaak duister en kunnen thema's als rebellie, oorlog en persoonlijke strijd behandelen. Het tempo kan variëren van snel en agressief tot langzamer en melodieus, afhankelijk van de substijl. Veel metalbands gebruiken ook complexere structuren in hun muziek en vaak gebruik maken van gelaagdheid in instrumentatie.
Heavy metal is ontstaan in de late jaren 1960 en vroege jaren 1970, voornamelijk uit de rockmuziek van die tijd. Bands zoals Black Sabbath en Led Zeppelin worden vaak genoemd als pioniers van het genre. Heavy metal nam elementen over van bluesrock en psychedelische rock, en ontwikkelde zich tot een genre dat zich kenmerkt door zijn zware geluid, krachtige riffs en intense optredens. De beweging verspreidde zich snel en leidde tot de diverse subgenres die we vandaag de dag kennen.
Enkele subgenres van heavy metal zijn thrash metal, death metal, black metal, power metal en doom metal. Elk subgenre heeft zijn eigen unieke kenmerken en geluid. Thrash metal, bijvoorbeeld, is snel en agressief, terwijl doom metal trager en melancholischer is met vaak zware, doomy riffs. Elk subgenre trekt verschillende luisteraars aan en draagt bij aan de rijke diversiteit van heavy metal muziek.
In heavy metal worden vaak elektrische gitaren, basgitaren en drums gebruikt. De elektrische gitaar is cruciaal voor het creëren van de krachtige riffs en solo's die het genre kenmerken. Daarnaast zijn er soms toetsen, zoals synthesizers, en variaties van drums om aan verschillende subgenres te voldoen. Zang is ook een belangrijke component, waarbij veel bands gebruik maken van zowel schreeuwende als melodieuze stijlen.
Invloedrijke heavy metal artiesten omvatten onder andere Ozzy Osbourne, die als 'de prins van de duisternis' wordt gezien, en bands zoals Iron Maiden, die een enorme impact hebben gehad op de scène met hun theatrale muziek en optredens. Andere noemenswaardige artiesten zijn Metallica, Slayer en Judas Priest, die elk hun eigen unieke geluid en bijdragen hebben geleverd aan het genre.