De belangrijkste thema's van de Lord of the Rings-trilogie zijn vriendschap, opoffering, moed en de strijd tussen goed en kwaad. Het verhaal laat zien hoe de personages, ondanks hun verschillen, samenwerken om een groot kwaad te bestrijden. Verder verkent het de gevolgen van macht en de corruptie die daarmee komt kijken, zoals blijkt uit de Ring.
Belangrijke personages zijn onder andere Frodo, de hobbit die de Ring draagt, Sam, zijn trouwe metgezel, Gandalf, de wijze tovenaar, en Aragorn, die de weg naar het koningschap bewandelt. Ook andere figuren zoals Legolas, Gimli en Gollum spelen cruciale rollen in het verhaal. Elk personage heeft unieke kwaliteiten en bijdragen aan de grote strijd.
De films behouden de essentie van de boeken, maar er zijn enkele opvallende verschillen. Sommige scènes en personages zijn weggelaten of samengevoegd voor het ritme van de film. Bijvoorbeeld, het karakter van Tom Bombadil heeft geen rol in de films, hoewel hij een interessante figuur is in de boeken. De verhaallijnen van bepaalde personages zijn ook anders en vereenvoudigd.
De films van Lord of the Rings zijn over het algemeen met veel lof ontvangen door critici. Ze worden geprezen om hun epische verhaal, visuele effecten en de trouw aan de bronmaterialen. De trilogie heeft verschillende prijzen gewonnen, waaronder meerdere Academy Awards, wat aangeeft dat ze niet alleen populair waren, maar ook artistiek gewaardeerd werden.
Symboliek speelt een grote rol in de trilogie, met de Ring die de ultieme symboliek is van macht en verleiding. De reis van Frodo kan ook worden gezien als een metafoor voor persoonlijke groei en morele keuzes. Verder zijn vriendschap en opoffering symbolisch aanwezig, vooral in de relatie tussen Frodo en Sam, die de ware betekenis van loyaliteit en kameraadschap belichaamt.