In Lolita komen verschillende belangrijke thema's naar voren. Een van de meest prominente thema's is obsessie, die de hoofdpersoon, Humbert Humbert, drijft in zijn liefde voor het jonge meisje Dolores Haze. Daarnaast speelt de thema van moraliteit een grote rol; de roman daagt de lezer uit om na te denken over de aard van liefde en verlangen. Andere terugkerende thema's zijn identiteit, de invloed van de cultuur op persoonlijke relaties en de destructieve kanten van passie.
Nabokov staat bekend om zijn meesterlijke vertelstijl en in Lolita is dat goed te zien. Hij gebruikt een complexe, poëtische proza waarmee hij de psychologische diepten van de hoofdpersonage blootlegt. De roman is geschreven vanuit het perspectief van Humbert, waardoor je de gebeurtenissen door zijn ogen ziet. Dit geeft een unieke, maar ook verontrustende invalshoek, die je als lezer dwingt om kritiek uit te oefenen op Humberts rechtvaardiging van zijn daden.
Lolita wordt vaak gezien als een cruciaal werk binnen de literatuurgeschiedenis omdat het de grenzen van wat accepteerbaar is in fictie onderzoekt. Het boek heeft ook bijgedragen aan het debat over de effecten van literatuur op de moraal en de samenleving. Veel schrijvers en denkers beschouwen het als een literair meesterwerk, dat niet alleen uitdagende thema's behandelt, maar ook invloed heeft gehad op de manier waarop verhalen worden verteld.
De relatie tussen Humbert Humbert en Dolores Haze is gecentreerd rond macht en manipulatie. Humbert ziet Dolores, die hij bijna altijd 'Lolita' noemt, als een object van verlangen en niet als een volledig mens. Dit creëert een onevenwichtige en destructieve relatie die zij nooit op gelijke voet kan aangaan. Ondanks de romantische en poëtische beschrijvingen van Humbert, is zijn liefde voor Dolores verknipt en dodelijk, wat de tragische elementen van het verhaal benadrukt.
Na de publicatie van Lolita waren de reacties van critici gemengd. Sommigen prezen het boek als een meesterwerk van de moderne literatuur, terwijl anderen het bestempelden als ongepast of immoreel. Critici waren verdeeld over de manier waarop Nabokov de complexe thema's van verlangen en obsessie verkent. Ook al was het boek aanvankelijk omstreden, het heeft in de loop van de jaren een vaste plaats veroverd in de wereldliteratuur.