Antieke houten pijpen zijn meestal met de hand vervaardigd en vertonen unieke eigenschappen die variëren afhankelijk van de maker en het gebruikte hout. Nieuwe houten pijpen daarentegen worden vaak meer in massa geproduceerd en volgen meer gestandaardiseerde ontwerpen. Antieke pijpen kunnen ook een rijke geschiedenis met zich meedragen, terwijl nieuwe pijpen meer gericht zijn op moderne rookervaringen.
Om je houten pijp in goede conditie te houden, is het belangrijk om deze na elk roken goed schoon te maken. Dit betekent dat je de as moet verwijderen en de binnenkant moet schoonmaken met een pijpreiniger. Daarnaast is het aan te raden om de pijp af en toe een lichte oliebehandeling te geven om het hout te voeden en te voorkomen dat het uitdroogt.
Houten pijpen zijn populair omdat ze een warme, rijke smaak geven aan de tabak. Het materiaal heeft de neiging om de smaken goed vast te houden en door de tijd heen te verbeteren. Daarnaast vinden veel rokers de esthetiek van een mooi gevormde houten pijp aantrekkelijk. Het ambacht en de verhalen achter antieke pijpen dragen ook bij aan hun charme.
De meest gebruikte houtsoorten voor het maken van houten pijpen zijn bruyère, maar ook andere houtsoorten zoals kers, esdoorn en zelfs olijfhout worden soms gebruikt. Bruyère is de favoriet omdat het zowel hittebestendig als porieus is, wat helpt bij het behouden van een goede rookervaring. Elke houtsoort biedt een andere smaak en rookkarakteristiek.
Een authentieke antieke houten pijp heeft vaak karakteristieke details zoals onvolkomenheden in het hout, een unieke vorm en mogelijk handgesneden versieringen. Het kan ook tekenen van slijtage vertonen, maar deze zijn een bewijs van de geschiedenis en de verhalen die deze pijpen met zich meebrengen. Authentieke pijpen zijn meestal ook gemaakt van kwaliteitsmaterialen die goed zijn verouderd.