Pokémon XD: Gale of Darkness introduceert een uniek verhaal waarin je als een Trainer de strijd aangaat tegen de sinistere organisatie, Cipher. De game heeft een uitgebreide verhaallijn, nieuwe en schaduw-Pokémon, en verbeterde gevechtsmechanismen ten opzichte van eerdere titels. Daarnaast kun je Pokémon vangen en trainen, waarbij je verschillende strategieën kunt toepassen om te winnen.
Pokémon XD is speciaal ontworpen voor de GameCube, maar je kunt een soortgelijke ervaring krijgen met andere Pokémon-games op verschillende consoles. Er zijn echter geen officiële poorten of versies van Pokémon XD voor andere platforms, dus het blijft een exclusieve ervaring op de GameCube.
Je kunt je Pokémon uit Pokémon XD overzetten naar andere Pokémon-spellen via de gebruikelijke methoden, zoals het gebruik van de Pokémon Box of door ze naar een Nintendo DS-game te verplaatsen via de GBA-sleeve. Het vereist wel wat extra stappen, maar het is een handige manier om je verzameling uit te breiden.
De meest populaire Pokémon in Pokémon XD zijn vaak de schaduw-Pokémon, zoals Tyranitar en Salamence, omdat ze unieke vaardigheden en krachten hebben die ze onderscheiden van hun reguliere tegenhangers. Spelers waarderen ook de starters en legendarische Pokémon die een belangrijke rol spelen in het verhaal.
Pokémon XD zelf biedt geen multiplayer-functies, maar je kunt wel met vrienden ruilen via de GameCube of andere compatibele platforms. Dit maakt het mogelijk om de Pokémon die je hebt gevangen of getraind te delen en elkaar uit te dagen!