De rijkswacht had een belangrijke rol in het handhaven van de openbare orde en veiligheid in België. Ze fungeerde als een nationale politie-eenheid die zich richtte op criminaliteitsbestrijding en het ondersteunen van lokale politiediensten, vooral in landelijke gebieden. De rijkswacht zorgde ervoor dat iedereen zich veilig voelde in zijn of haar omgeving en was vaak betrokken bij het oplossen van misdrijven en het beschermen van burgers.
De rijkswacht kent een rijke en complexe geschiedenis die teruggaat tot het begin van de 19e eeuw. Aanvankelijk werd het opgericht als een militair korps, maar naarmate de tijd vorderde, evolueerde het naar een civiele politieorganisatie. Belangrijke momenten in de geschiedenis omvatten de uitbreiding van haar verantwoordelijkheden en de reactie op uiteenlopende sociale en politieke gebeurtenissen, zoals de Tweede Wereldoorlog en de precaire situatie tijdens de jaren '60 en '70.
De rijkswacht had een breed scala aan taken, zoals het handhaven van de orde tijdens openbare evenementen, het controleren van verkeersveiligheid en het bestrijden van zware criminaliteit. Ze verleende ook bijstand in noodsituaties, zoals natuurrampen, en was actief in het onderzoek naar georganiseerde misdaad en drugshandel. Dit maakte de rijkswacht een essentieel onderdeel van de veiligheidsstructuur in België.
De rijkswacht droeg bij aan de veiligheid in de gemeenschap door zichtbaar aanwezig te zijn in de straten en door lokale samenwerkingen aan te gaan. Hun aanwezigheid was niet alleen bedoeld om criminaliteit te bestrijden, maar ook om een gevoel van veiligheid en vertrouwen te creëren onder de bevolking. Ze organiseerden ook voorlichtingscampagnes over veiligheid en hielpen bij het opzetten van buurtpreventieprojecten.
De transitie van de rijkswacht naar de federale politie vond plaats in 2001 en was gericht op het moderniseren en centraliseren van de politiediensten in België. Deze verandering had als doel een efficiënt en geïntegreerd politiewerk mogelijk te maken, waarbij de sterke punten van de rijkswacht konden worden benut in de nieuwe federale structuur. Deze transitie resulteerde in één enkele politiedienst die zich richtte op de behoeften van een groeiende en diverse samenleving.