De belangrijkste thema's in het werk van Vermeer zijn het dagelijks leven, vrouwen in huiselijke situaties en intieme momenten. Hij schilderde vaak vrouwen die bezig waren met dagelijkse taken, zoals het lezen van een brief of het wegen van een parel. Deze thema's geven een gevoel van rust en schoonheid weer.
Vermeer heeft zijn schildertechnieken voortdurend verfijnd door onder andere gebruik te maken van licht en schaduw. Hij gebruikte een camera obscura om een beter inzicht te krijgen in de manier waarop licht valt en objecten samenkomen. Hierdoor zijn zijn werken vaak realistisch en met veel aandacht voor detail.
Vermeer heeft een grote invloed gehad op latere kunstenaars, vooral in de manier waarop zij licht en kleur gebruikten. Schilders zoals Degas en Monet, evenals de abstracte kunstenaars van de twintigste eeuw, lieten zich inspireren door zijn gebruik van eenvoudige composities en de schoonheid van alledaagse taferelen.
Delft is belangrijk voor het werk van Vermeer omdat het de stad is waar hij zijn hele leven heeft gewoond en gewerkt. De stad vormt het decor voor veel van zijn schilderijen, met zijn karakteristieke straten en gebouwen. De sfeer van Delft, met zijn unieke licht, heeft zeker bijgedragen aan zijn kunst.
De compositie in Vermeer's schilderijen is bijzonder doordat hij vaak met diagonale lijnen en een goed evenwicht tussen objecten werkt. Dit creëert een dynamiek die de kijker begeleidt door het schilderij. Bovendien zorgt zijn gebruik van kleur en licht ervoor dat de compositie zeer levendig en aantrekkelijk is.